تعریف و روش های بازی درمانی

بازی درمانی وظیفه دشوار روان درمانی کودک  را در متن بازی بر عهده دارد. از آنجا که کودکان به شیوه ای متفاوت از بزرگسالان رفتار و تفکر میکنند، روش برخورد با آنان بایستی انعکاس دهنده این تفاوت ها باشد. بازی درمانی روش های خود را با استفاده از تکنیک های بازی به گونه ای برداشت کرده است که با استفاده از آن ها بتواند به صورت نمادین با کودک ارتباط برقرار نماید. تمامی مدل های بازی درمانی تا حدودی معطوف به هدف هستند، این هدف عبارت است از انجام بازی توسط کودک و درمانگر به منظور حل مواردی که برای کودک ایجاد مشکل کرده اند.

دایتون (۲۰۰۱) سه شیوه عمده بازی درمانی را بر اساس تقسیم بندی زیر توضیح می دهد. مواردی مانند انتخاب اسباب بازی ها بوسیله درمانگر، سن و شخصیت درمانگر، تماماً اجزایی هستند که نشان میدهد که آیا بازی درمانی غیر هدایتی و آزاد، هدفمند و یا مشارکتی است. در تمامی مدل های بازی درمانی، درمانگر ممکن است پیشنهاداتی مانند ارائه موضوعی برای نقاشی، و یا بازی که می تواند هدف یک جلسه باشد ارائه دهد.

بازی درمانی آزاد و هدایت نشده

بازی درمانی هدایت نشده بر اساس مدل راجرز و شیوه ای برگرفته از دیدگاه کودک محوری است. شیوه ای که در آن کودک هدایت کننده است و درمانگر هدایتگر نیست و اجازه می دهد که کودک، برنامه، زمان و اهداف بازی درمانی را تعیین و هدایت کند. مسئولیت انتخاب و تغییر وضعیت به عهده کودک است و درمانگر با یستی دنباله رو کودک باشد و به کمک هماهنگ سازی با کودک به وی نشان دهد که خواسته هایش درک شده اند. هرچند این روش در حال حاضر به ندرت مورد استفاده قرار گرفته می شود اما به دلیل اهمیت تاریخی آن در رشد بازی درمانی به عنوان روشی مستقل مورد بررسی قرار می گیرد.

بازی درمانی متمرکز

شیوه ای که در آن درمانگر هدایت کننده است. فعالیت های او درجهت شکل دهی به برنامه و انجام مداخله، اهداف و زمان بازی درمانی است. این روش تحت تأ ثیر مداخلات مستقیمی است که برگرفته از رفتاردرمانی شناختی است.این مدل بر پایه تعامل شناخت، عواطف، رفتار و فیزیولوژی شکل گرفته است. در زمان استفاده از این مدل برای کودکان تأ کید مداخله بر کمک به کودک در صورت بندی افکاری است که به سازگاری وی با شرایط زندگی کمک می کند، هدف اصلاٌ  این نیست که کودکان مانند بزرگ سالان فکر کنند.

شش ویژگی مرتبط با بازی درمانی شناختی رفتاری عبارتند از:

  • بازی درمانی شناختی رفتاری کودک را از طریق بازی با درمان درگیر می کند. کودک فعال است و موضوعاتی مانند مقاومت و عدمّ پیروی می تواند مورد توجه قرار گیرند.
  • بازی درمانی شناختی رفتاری بر افکار، احساسات، خیالات، و محیط کودک تأ کید دارد به این طریق می توان بر روی موضوعات مختلفی مانند فوبی های کودکی، عدم کنترل مدفوع و… تأکید کرد.
  • بازی درمانی شناختی رفتاری می تواند استراتژی یا استراتژی هایی برای ایجاد رفتارها و افکار سازشی ایجاد کند، و استراتژی های جدیدی را برای مقابله با احساسات و موقعیت ها به کودک آموزش دهد.
  • بازی درمانی شناختی رفتاری دارای ساخت هدایتی و معطوف به هدف است. و کاملاٌ باز و نامحدود نیست. درمانگر با کودک و خانواده، در تعیین اهداف و هدایت کودک به سمت آن اهداف فعالیت می کند.
  • بازی درمانی شناختی رفتاری تکنیک های تجربی را مورد استفاده قرار می دهد به عنوان مثال می توان گفت که الگودهی از طریق عروسک های دستی و توسط درمانگر انجام می شود.
  • بازی درمانی شناختی رفتاری امکان آزمون تجربی فرایند درمان را فراهم می کند، و تکنیک مورد استفاده، قابلیت ارزیابی می یابد و مشخص می شود که چه درمانی به وسیله چه شخصی برای یک کودک خاص مؤ ثرتر خواهد بود و مشکل خاص وی تحت چه شرایطی رفع خواهد شد.

بازی درمانی همراه با همکاری: شیوه مداخله ای به روش همکاری که در آن درمانگر از هر دو روش هدایت شده و هدایت نشده استفاده می کند و کودک دارای قدرت هدایت برنامه، تعیین اهداف و زمان بندی درمانی هستند. این شیوه برگرفته از درمان گفتاری، شیوه های درمانی متمرکز بر راه حل و خانواده درمانی است.

کاربرد بازی درمانی در اختلالات مربوط به دوره کودکی

بازی درمانی در ابتدا به عنوان ابزاری برای رواندرمانی کودکان مبتلا به اضطراب و سایر بیماری‌های روانی ایجاد شد. بدین منظور در این نوع بازی درمانی، بازی وسیله ای برای برون‌ریزی احساسات و کسب مکانیزم‌های سازگاری در کودکان محسوب می‌شود. این نوع بازی درمانی هنوز محبوب است اما با بازی درمانی مربوط به کودکان مبتلا به اوتیسم تفاوت دارد.

یک مشکل اساسی افراد مبتلا به اوتیسم اختلال اجتماعی – ارتباطی است. کودکان مبتلا به اوتیسم در برقراری ارتباط با دیگران (به خصوص همسالان) مشکلات زیادی دارند. این کودکان اغلب به جای استفاده از اسباب بازی‌ها در بازی‌های تخیلی یا نمادین (مثلا وانمود کردن به اینکه عروسک واقعا بچه من است) از اشیا به صورت قالبی و تکراری یا برای تحریک خود استفاده می‌کنند و کاملا در دنیای خود غرق می‌شوند.

بازی وسیله‌ای بسیار خوب برای کمک به کودکان به منظور خارج کردن آنها از درخودفروماندگی ناشی از اوتیسم و واردکردن آن‌ها به دنیای واقعی و تعامل مشترک است. همچنین بازی‌های مناسب می‌توانند به کودکان خردسال درکشف احساسات، محیط و روابطشان با والدین، خواهران/برادران و همسالان کمک کنند.

به علاوه غالبا بازی درمانی می‌تواند این امکان را در اختیار والدین قراردهد که نقش فعالی در رشد و پیشرفت کودک مبتلا به اوتیسم خود داشته باشند. بازی درمانی را می‌توان به والدین آموخت و در طول زمان والدین می‌توانند درمانگر کودک خود شوند و در عین حال رابطه ای مستحکم‌تر و پر معنی‌تر با کودکشان برقرار کنند.


منبع: Play Therapy ( Theories. Research. Methodology and Intervention)-2000

برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.
فهرست