فرآیند رشد کودک در سال های اولیه زندگی متاثر از عوامل بسیاری است. فعالیت، به عنوان عامل اصلی رشد و یادگیری کودک فرآیندی است که در ارتباط با فضا و محیط کودک، رشد همه جانبه او را موجب می گردد. فضاهای مرتبط با فعالیت کودکان باید دارای شرایط مناسب و مطلوب برای رشد فیزیکی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی آنان باشد. تحقق این امر از طریق به کارگیری اصول طراحی ارگونومی که منطبق با شرایط جسمی و روانی کودک باشد امکان پذیر است.
طراحی اتاق کودک می بایست با روحیه کودکان در تطبیق باشد و باید طوری طراحی شود که تا مدرسه رفتن کوک مورد استفاده قرار گیرد از این رو در طراحی فضاهای کودکان، شناخت کودک اهمیتی خاص می یابد و از آنجائی که کودکان دنیای تخیلی خاص خویش را دارند، بسیاری از آنان در سنین زیر ۷ سال دنیا را آن طور که باید باشد مجسم می کنند، نه آنگونه که هست و همین امر باعث می شود محیط کودکان آن فضائی نباشد که معمار بدون شناخت، آن را طراحی می کند.
شکل کلی فضای ارگونومی کودکان از عناصری منحصر بفرد، برجسته و آنچه بر انگیزنده احساسات وی است، سرچشمه می گیرد. اشکال خالص هندسی رفتار ادراکی کودک را مورد توجه قرار می دهند و اجازه نمی دهند تا مفاهیم گوناگون در جزئیات تصوری کودکانه مدفون بماند. نقاشی های کودکان نشان می دهد که کودکان در تصوراتشان، فضا را چگونه می بینند.
کودکان معمولا دوست دارند در مورد اینکه که اتاقشان چگونه دیده می شود، بحث کنند. آنها اظهارات مهمی می نمایند و نظراتی در باره رنگ اتاق و دیوارها و مبلمان مناسب خود را بیان می کنند و می خواهند در مورد آنها تصمیم پذیری شود. بدینگونه کودکان فرضیه طراحان را قطعی خواهند کرد. این فرضیه اساس طراحی خواهد بود که تصور کودکانه، اشکال معماری و شاخص مخصوص به خود را بر می انگیزد، مثل آنچه که، اینگونه توسط کودک بیان می شود: شبیه به ماهی است، سر و چشم دارد، مثل قایق است اما بدون پارو.
اتاق کودک قلمروئی مخصوص به آنان است. آنجا برای آنان همچون جهان بزرگ تصور می شود آنان در آنجا به موسیقی گوش فرا می دهند، بازی می کنند، در رویاهای خود فرو می روند، کتاب می خوانند و از این رو کودک همواره در حال جنبش و جنبیدن است و دوست دارد کنجکاوی و کاوش را همراه با بازی در دنیای خود انجام دهد، بنابراین محیط اطرافش باید مطابق با فعل و انفعال درون کودک باشد و حواس و حس کنجکاوی او را بر انگیزد. از این رو بهترین فضا ها جهت کودکان می بایست، رنگارنگ، جاذب، پر مشغله و منظم، پر نشاط ولی با این حال آرامش بخش و در عین حال بی خطر باشد. نائل گشتن بدانها تنها به وسیله برنامه ریزی دقیق میسر خواهد بود. از این رو با مد نظر گرفتن فاکتورهای ارگونومی زیر خواهیم توانست در ایجاد محیطی مناسب و متناسب با حال و هوای آنان و هر آنچه در رشد و تعالی آنان تأثیر گذار است، فائق گردیم.
مشورت:
با کودک خود صبحت کنید و فعالیت های مورد علاقه او را بیابید و توجه نمائید او از چه چیزهائی لذت می برد. از صفات منحصر بفرد او به دقت مطلع شوید و بیابید که دوست دارد محیطش چگونه آراسته شود. کودکان باید کمک کنند تا محیط خود را بیا فرینند، بدین گونه آنها یاد می گیرند، مسئولیت پذیر بوده و برای به ثمر رساندن کیفیت استعداد و جودی خود کوشش نمایند.
اصول آنتروپومتری و ارگونومی شناختی:
طراحی فضا ی منطبق با شرایط کودکان به طور قطع بستگی به شناخت کافی از ویژگی های رشد آنان دارد. خصوصیات جسمی و روانی کودکان در مراحل مختلف رشد، اساس برنامه ریزی فضا و طراحی برای آنان است. اندازه میز و صندلی، کمد های اسباب بازی و نیز ارتفاع مناسب دستگیره درها، دستشوئی ها، شیر ها و… ضروری است. اگر فضا و عناصر آن متناسب با اندازه های کودکان باشد، آن ها به سادگی می توانند از فضاها و وسایل مربوط به خود استفاده کنند. قطعات متنوع مبلمان، نیمکت، میز و صندلی، تابلوها، قفسه ها و غیره ای که با مقیاس و در حد و اندازه آنان ساخته می شود، اغلب برای هر بازی شکل ویژه ای بخود می گیرند.
اتاق کودک باید به طریقی چند منظوره طراحی شود و از آنجائی که کودکان از اتاقشان برای بسیاری از فعالیت ها در کنار استراحت و خواب استفاده می کنند، تقسیمات و قلمرو های خاص و مشخص خود را طلب می کند. از قبیل فضائی برای مطالعه و بازی های مهیج و همچنین فضائی برای سرگرمی. فضای بازی باید در کنار فضای خواب و استراحت کودک و در ارتباط مناسب با آن طراحی شود. تجهیزات مورد نیاز در فضای بازی شامل: قفسه و صندلی، پارک کودک و…. است.
رنگ:
رنگ های روشن به چشم بچه ها با شکوه هستند. برای دیوارها از کاغذ دیواری رنگی و یا رنگ شاد استفاده کنید و رنگ و بافت را به آنها اضافه نمائید. می توانیم حریم ها و همچنین لبه های دیوار را مشخص و بر جسته نمائیم و ابرها و ستارگان را بر سقف اضافه نمائیم.
کودکان رنگ های تابناک و درخشنده را دوست دارند. اما شما می توانید با به کار بردن رنگ های شاد و تابناک در روی هر دیوار محدوهای رنگی را نیز معین کنید. رنگ های شاد و شفاف و آزاد، تصور کودکانه را بر می انگیزند و آنان را به آفرینش و خلاقیت را تشویق می کنند. همچنین پیدایش یا ظهور دیوارهای روشن از قبیل استفاده از کارکترهای کارتونی و مانند آن در دیوارهای اتاق های کوچک می تواند بسیار مفید باشد.
روشنائی:
فضاهائی با نور طبیعی و شفاف اثر مثبت بر کودکان دارند.به عبارت دیگر اتاق های تاریک با نور مصنوعی و نامناسب اثر منفی در پی خواهند داشت. از این رو گزیدن نحوه و میزان روشنائی در اتاق کودک اهمیتی بس مهم را ایفا می نماید و تأثیر مهمی در خواندن و نوشتن و ایجاد آرامش و تمرکز آنان دارد. نور مناسب فضا را جهت محیطی آرام و مناسب جهت مطالعه محصور می نماید. بررسی تأثیر میزان نور در شب نیز در روحیه آنان حائز اهمیت است.