مراحل یادگیری خواندن
مهارت در خواندن مستلزم یک سلسله یادگیری گام به گام است.کودک عادی شش یا هفت ساله ای که وارد دبستان می شود ،معمولا با جنبه گفتاری زبان مادری خود آشناست ، می تواند سخنان دیگران را بشنود و نیز قادراست صحبت کند.آنچه دردبستان به کودک آموزش داده میشود، مهارت خواندن، نوشتن و ریاضیات است که خواندن از مهمترین جنبه های زبان به شمار می رود.
کاریلو، مراحل رشد خواندن را به صورت مخروط رشد خواندن مطرح می کند.هر یک از این مراحل،مهارت های ویژه ای را در بر می گیرد که بدین صورت خلاصه می شود.
مرحله ۱: آماده شدن برای شروع خواندن
گستردگی این مرحله از هنگام تولد تا شش سالگی است. کاریلو معتقد است که رشد تجربه های یادگیری کودک در کسب آمادگی لازم برای موفقیت او در امر خواندن سهم بسزایی دارد. یادگیری های مهم این دوره عبارت است از : رشد مهارت های شنوایی و بینایی از طریق ادراک و حافظه شنوایی و بینایی، رشد گفتار،هماهنگی بین حرکات چشم و دست، انجام دستورات امری، درک توالی رویدادها در امور واقعی زندگی ودر داستانها، تمیز رنگها از یکدیگر، شناخت چپ وراست، بالا و پایین، جلو وعقب، دور ونزدیک(ادراک فضا و مکان).
مرحله ۲: شروع خواندن
این مرحله معمولا با آموزش رابطه بین نمادها یا نشانه های نوشتاری و صدای آنها آغاز می شود .تاکید این مرحله بیشتر بر شناخت کلمه های پایه، آموزش مهارت های تجزیه و تحلیل کلمه و نیز ایجاد اعتماد به نفس در کودک برای امر خواندن است. برخی ازآموزشهای مهم این دوره عبارت است از: رشد ادراک بینایی و شنوایی، چگونگی گرفتن کتاب و استفاده از آن، تشخیص حروف صدادار و کم صدا از یکدیگر، شناخت حروف الفبا، خواندن با صدای بلند برای تنوع آهنگ، فشار و بلند و کوتاهی صدا، تجزیه کلمات به بخشها و صداهای آن، ترکیب اجزا به صورت کلمه و چگونگی استفاده از کتابخانه.
مرحله ۳: رشد مهارت های خواندن
پیشرفت در شناخت کلمات بیشتر، رشد ادراک معنایی مربوط به آنچه خوانده می شود، ایجاد علاقه نسبت به خواندن با تشویق شدن به مطالعه در مطالب متنوع ونیز ایجاد مهارت های مناسب برای خواندن.
مرحله ۴: خواندن به طور گسترده
در این مرحله که غالبا در سالهای آخر مقطع دبستان ظاهر می شود، تاکید بیشتر بر خواندن مستقل است که با پیشرفت مداوم در خزانه لغات ، و دستیابی به مهارت های بیشتر برای درک معنا ، تحقق می یابد.این مرحله با استفاده گسترده تر از مواد خواندنی و بهبود مداوم در سرعت خواندن بدون صدا، لذت بردن از تماس با کتاب و نوشته و ارزشیابی و سازماندهی انواع مطالب آموختنی مشخص می شود.
مرحله ۵: پالایش خواندن
این مرحله که غالبا در دوره راهنمایی و دبیرستان مشاهده می شود با درک بهتر جملات و افزایش مهارت های یادگیری از طریق خواندن مشخص می شود. در این مرحله ، کارایی مهارت خواندن برای اهداف مختلف افزایش می یابد. به سخن دیگر، خواننده می تواند سرعت خواندن را کنترل کند و در خواندن واژه های مورد نظرخود، رشد و تکامل یابد.
کودکان و نوجوانانی که با نارسایی های ویژه در خواندن روبرو هستند، ممکن است در هر یک از مراحل پنجگانه یاد شده ، با کاستی های مهارتی روبرو باشند.
منبع:
نارسایی های ویژه یادگیری
تالیف: دکتر مریم سیف نراقی ، دکتر عزت الله نادری
