بازی و احساسات در سنین پیش از دبستان

نویسنده :امید هاشمی ، کارشناس کار درمانی، دفتر کاردرمانی پیشیاره، تهران، ایران.

کودک شما می‌آموزد که احساسات را بیان و مدیریت کند. این اتفاق مهمی برای شما و کودک شما است، زیرا این اتفاق به معنی ناامیدی و کم تحملی کمتر، و بدخلقی کمتر خواهد بود.

کودکان در سن پیش‌دبستانی همواره در حال یادگیری درمورد احساسات هستند، به خصوص هنگام بازی.

بازی یک شیوه طبیعی یادگیری و رشد می‌باشد. بازی به کودکان این شانس را می‌دهد تا احساسات خود را بیان کرده و مدیریت آنها را تمرین کنند.

چه انتظاری از کودکان پیش‌دبستانی و احساسات آنها داشته باشیم

در سنین ۳ تا ۴ سالگی کودک شما به احتمال:

• از کلمات برای توصیف احساسات پایه‌ای مانند ناراحت، خوشحال، عصبانی و هیجان‌زده استفاده می‌کند.
• هنگامی که کار اشتباهی انجام می‌دهد احساس پشیمانی کرده و می‌داند که باید عذرخواهی کند – اگرچه به احتمال زیاد نیاز به یادآوری‌های متعددی دارد.
• احساس سخاوت کرده و نشان می‌دهد که مفهوم تقسیم کردن را درک کرده است- اما انتظار نداشته باشید همواره این کار را بکند.

در ۴ تا ۵ سالگی کودک شما به احتمال:

• از کلمات برای توصیف احساسات پیچیده‌تر مانند ناامیدی، آزردگی و خجالت استفاده می‌کند، به خصوص اگر شما او را به این کار تشویق کنید.
• مخفی کردن اصل موضوع اگر احساس گناهکاری، خجالت یا ترس کند. حتی ممکن است بگوید (کار من نبوده است) در حالی که خود او انجام داده است.
• در مدیریت احساسات قوی‌تری مانند عصبانیت، ناامیدی و استیصال عملکرد بهتری خواهد داشت و کمتر غُر خواهد زد.
• بسیار وابسته می‌شود- برای مثال، کودک شما ممکن است برای رفتن به جایی نام‌آشنا مانند. یک مهمانی تولد مضطرب باشد.

زمانی که کودک شما به پنج سالگی برسد به احتمال:

• از کلمات برای توصیف احساسات پیچیده‌ مانند ناامیدی، احساس گناه و حسادت استفاده می‌کند
• از احساس خود نسبت به دیگران آگاهی بیشتری دارد بر اساس آن عمل می‌کند- برای مثال، کودک شما ممکن است در قبال خانواده و دوستان مهربان‌تر بوده و بیشتر به شما کمک کند
• بسیار تلاش میکند تا از قوانین پیروی کرده و به مشکل بر نخورد
• هنگامی که منتظر چیزی است تحمل بیشتری دارد

بازی‌های پیشنهادی برای تشویق بیان احساسات

بازی کردن با شما و همسالان به کودک در اکتشاف و درک احساسات خود کمک می‌کند. این چند نکته برای بازی با کودکتان مفید می‌باشد:

• به کودکتان فرصت بازی‌های کثیف، مانند بازی با شن، گِل یا رنگ را بدهید. این یک شیوه عالی برای بیان احساساتی مانند شادی یا ناراحتی در کودکان می‌باشد.
• به دنبال راه‌های خیالی و خلاقانه بازی برای کودک خود باشید. کودک شما می‌تواند احساسات را با اسباب‌بازی یا عروسک‌ها نمایش دهد، یا از لباس های قدیمی برای بازی‌های تظاهر کردن استفاده کند. برای مثال، کودک شما می‌تواند تظاهر به مهربانی یا نگرانی مانند یک معلم یا دکتر کند.
• کودک خود را برای بازی به پارک یا یک محیط باز با فضای زیاد برای دویدن، پریدن و غلتیدن ببرید. این کار به بروز احساسات در کودک کمک می‌کند.
• کودک خود را تشویق به ترسیم و نقاشی کردن به عنوان یک شیوه بیان خود کنید. نقاشی و ترسیم می‌تواند اگر کودک شما ناراحت یا مستأصل است، او را آرام کند.
• کودک خود را تشویق کنید که به اطراف بپرد و ادای یک آهنگ را در آورده یا با وسایل ساده آهنگ بزند.
• داستان‌هایی در مورد شخصیت‌هایی با موقعیت و احساسات مشابه با فرزند خود بخوانید. این کار می‌تواند به کودک شما کمک کند تا احساسات جدیدی مانند غم ازدست دادن یک حیوان خانگی یا نگرانی درمورد شروع مدرسه را درک کند.
• به کودک خود فرصت بازی کردن با کودکان در سنین مختلف را بدهید. با بازی با دیگر کودکان، کودک شما می‌آموزد چگونه احساسات مختلف را تشخیص، مدیریت و پاسخ دهد.

کودک شما اگر احساس کنترل کند بیان احساسات را آسان‌تر می‌بیند. اجازه انتخاب نوع و چگونگی بازی توسط کودک به این موضوع کمک خواهد کرد.

 

References:

Manning-Morton, J. (2014). Exploring well-being in the early years. Maidenhead, UK: Open University Press.

Manning-Morton, J., & Thorp, M. (2003). Key times for play: The first three years. Maidenhead, UK: Open University Press.

Martins, E., Osorio, A., Verissimo, M., & Martins, C. (2017). Emotion understanding in preschool children. International Journal of Behavioral Development, 40, ۱-۱۰. doi: 10.1177/0165025414556096.

Rubin, K.H., Bukowski, W., & Parker, J.G. (2014). Peer interactions, relationships and groups. In N. Eisenberg, W. Damon & R.M. Lerner (Eds), Handbook of child psychology: Vol. 3: Social, emotional and personality development (۶th edn, pp. 571-645). New Jersey: John Wiley & Sons.

Sandrock, J. (2016). Lifespan development. Sydney: McGraw-Hill.

Sette, S., Spinrad, T., & Baumgartner, E. (2017). The relations of preschool children’s emotion knowledge and socially appropriate behaviours to peer likability. International Journal of Behavioral Development, 41(4), 532-541. doi: 10.1177/0165025416645667.

Sheridan, M.D., Howard, J., & Alderson, D. (2010). Play in early childhood: From birth to six years. New York: Routledg