✅ مقدمه: چرا مشارکت کودک مهم است؟

مشارکت کودکان در فعالیت‌های روزمره، از بازی و تحصیل گرفته تا مسئولیت‌های ساده خانه، نه‌تنها یک نیاز رشد طبیعی است بلکه بر کیفیت زندگی، اعتمادبه‌نفس و ارتباطات اجتماعی آن‌ها تأثیر مستقیم دارد. در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD)، این مشارکت اغلب با چالش‌هایی مواجه می‌شود؛ از جمله ناتوانی در تمرکز، بی‌قراری و رفتارهای تکانشی.

به همین دلیل، ارزیابی دقیق مشارکت این کودکان می‌تواند مسیر مداخله درمانی مناسب را هموار کند.

🧠 ADHD چیست و چرا باید مشارکت کودکان مبتلا را ارزیابی کرد؟

اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) یکی از رایج‌ترین اختلالات روانی در کودکان است که حدود ۴٪ کودکان ۶ تا ۱۸ ساله در ایران به آن مبتلا هستند. این اختلال می‌تواند بر توانایی کودک در انجام فعالیت‌های معمولی روزمره مثل بازی، وظایف مدرسه، مسئولیت‌های خانگی و حتی ارتباط با دیگران تأثیر بگذارد.

🔍 مشارکت، شاخص مهمی از کیفیت زندگی و رشد عملکردی کودک است؛ به همین دلیل، ابزارهای دقیق برای سنجش آن حیاتی‌اند.

📊معرفی ابزار ارزیابی مشارکت کودکان ایرانی (I-CPAS) 

محققان ایرانی از جمله دکتر پیشیاره، ابزار بومی «مقیاس ارزیابی مشارکت کودکان ایرانی» (I-CPAS) را طراحی و بررسی کرده‌اند. این ابزار پیش‌تر برای کودکان فلج مغزی استفاده می‌شد، اما در این مطالعه، اعتبار علمی آن برای کودکان مبتلا به ADHD سنجیده شد.

🔧 ویژگی‌های ابزار:

دارای ۷۱ آیتم در حوزه‌های مختلف مشارکت: زندگی روزمره، فعالیت‌های ابزاری، بازی، اوقات فراغت، مشارکت اجتماعی، تحصیل، کار و خواب/استراحت.

ارزیابی از دید والدین: نسخه‌ای که در این مطالعه بررسی شده، توسط والدین تکمیل می‌شود.

جامع، دقیق و بومی‌سازی‌شده بر اساس فرهنگ ایرانی.

🧪 نتایج علمی این پژوهش:

اعتبار محتوایی بالا: همه آیتم‌ها طبق نظر ۸ متخصص کاردرمانی معتبر شناخته شدند و هیچ‌کدام حذف نشدند.

پایایی (تست-بازتست) بسیار بالا: شاخص ICC برای تمام آیتم‌ها بین ۰/۹۹ تا ۱ گزارش شد که نشان‌دهنده‌ی قابلیت اطمینان بسیار بالای ابزار است.

🔹 این ابزار، اکنون قابل استفاده برای ارزیابی علمی و بالینی مشارکت کودکان دارای ADHD در کلینیک‌های کاردرمانی و همچنین در پژوهش‌هاست.

📌 چرا این ابزار برای والدین اهمیت دارد؟
✅ اگر فرزند شما مبتلا به ADHD است و با مشکلاتی در انجام کارهای روزمره، تعاملات اجتماعی، یا بازی مواجه است، استفاده از ابزار I-CPAS به کاردرمانگر کمک می‌کند:

1. وضعیت واقعی مشارکت فرزند شما را بسنجد.
2. برنامه درمانی دقیق‌تری طراحی کند.
3. پیشرفت‌های درمانی را بهتر پایش کند.

   

📚 منبع علمی:
Dabiri Golchin M, Mirzaie H, Hosseini SA, Pishyareh E, Bakhshi E. (2023). The Psychometric Properties of Iranian Children’s Participation Assessment Scale for Iranian Children with Attention-deficit/hyperactivity Disorder. Iranian Rehabilitation Journal, 21(1): 57-64. DOI:10.32598/irj.21.1.761.3

🗣 جمع‌بندی
مشارکت فرزندتان، آینه‌ای از رشد، یادگیری و سلامت روان اوست. با ابزار علمی ایرانی I-CPAS، این مشارکت را می‌توان دقیق و متناسب با فرهنگ بومی بررسی کرد. این گام مهمی در جهت درمان مؤثر و بهبود کیفیت زندگی کودک شماست.