عنوان : ارتباط بین سطح عملکرد های حرکتی درشت و میزان مشارکت های اجتماعی در کودکان فلج مغزی
نویسنده : سینا حسن نژاد، کارشناس کاردرمانی، دفتر کاردرمانی پیشیاره، تهران، ایران.
بررسی زندگی فردی و مشارکت های اجتماعی کودکان با فلج مغزی و مقایسه آن با شدت مشکلات جسمی این کودکان که با کمک آزمون های استاندارد شده صورت گرفت یک ارتباط معنادار و قابل تامل می باشد و همچنین ارتباط معناداری بین میزان عملکرد حرکتی درشت این کودکان و میزان استقلال حرکتی و میزان تحرک این کودکان می باشد. همچنین کودکان در خانواده های با سطح مالی بالاتر و جایگاه اجتماعی بالاتر دارای میزان بالاتری از مشارکت اجتماعی می باشند.
طبق تعریف جهانی معلولیت و ناتوانی: معلولیت شامل ضعف یا نقص در بدن یا عملکرد فرد می باشد که باعث محدودیت یا ناکارامدی در انجام فعالیت های روزمره یا مشارکت در موقعیت های زندگی می باشد. این که محدودیت های حرکتی درشت تا چه میزان می تواند میزان مشارکت های اجتماعی این کودکان را تحت تاثیر قرار دهد، تاکنون مورد بررسی های دقیق علمی قرار نگرفته است. بنابراین برخی محققین پیشنهاد دادند که لیست کاملی از نقش های اجتماعی تهیه شده و از نظر سطح مهارت های حرکتی درشت مورد نیاز، مورد بررسی قرار گیرند. لازم به ذکر است اندازه گیری مهارت های حرکتی منطبق بر موقعیت این کودکان دشوار، اما اندازه گیری سطح عملکرد حرکتی درشت این کودکان با استفاده از ازمون GMFM مقدور می باشد.
پرسشنامه GMFM به صورت اختصاصی برای ثبت سطح مهارت های حرکتی درشت (Gross Motor ) در کودکان با فلج مغزی و ارزیابی های دوره ای استاندارد و تعیین میزان تغییرات آن طراحی شده است. این پرشسنامه شامل ۸۸ ایتم در ۵ بخش می باشد که به طور خلاصه به صورت زیر می باشد:
۱- مهارت های مربوط به دراز کشیدن و چرخیدن
۲- مهارت های مربوط به نشستن
۳- خزیدن و دو زانو رفتن
۴- ایستادن
۵- راه رفتن و دویدن و پریدن
ارزیاب پس از انجام تست، با توجه به شاخص های امتیاز دهی مربوطه، نمره کودک را مشخص می نماید. لازم به ذکر است که این تست دارای اعتبار و روایی بالایی می باشد و در مطالعات پژوهشی و مداخلات بالینی، برای ثبت میزان تغییرات مورد استفاده قرار می گیرد و به عنوان یک معیار استاندارد طلایی عملکرد جسمی در کودکان با فلج مغزی شناخته می شود.
در این مطالعه برای توصیف میزان ناتوانی های همراه و تعیین سطح عملکرد های کودک در زندگی روزمره، از پرسشنامه دیگری با عنوان LAQ-CP استفاده گردید که یک ابزار اندازه گیری مبتنی بر شرایط می باشد و میزان ناتوانایی های همراه کودکان را مشخص می کند. این تست شامل ۴۶ ایتم در ۳۷ سوال می باشد که توسط خانواده پاسخ داده شده و شامل حیطه های زیر می باشد:
۱- میزان وابستگی
۲- میزان محدودیت های حرکتی
۳- مشکلات اموزشی
۴- محدودیت های مربوط به تعاملات اجتماعی
۵- هزینه های درمانی و هزینه های نگه داری تحمیل شده به خانواده
در نهایت با جمع اوری امتیاز ایتم ها، میزان محدودیت های مشارکتی کودک مشخص می شود.
برای مثال اگر نمره کودک ۳۰ باشد، ممکن است به مدرسه عادی رفته و کم ترین نیاز به حمایت در انجام فعالیت ها را داشته باشد. اگر نمره کودک ۵۰ باشد، در زمینه فعالیت های روزمره زندگی (ADL) نیاز به حمایت دارد. ممکن است به سطح خاصی از حمایت های اموزشی نیاز داشته باشد و ممکن است برای خانواده محدودیت های مالی ایحاد کند. اگر نمره کودک ۷۰ باشد نیاز به شرایط ویژه اموزشی و نگه داری دارد.
این تست برای کودکان ۴ تا ۶ سال استاندارد سازی شده است اما با این حال برای سنین دیگر کودکان نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
در این مطالعه داده های حاصل از تست GMFM و تست LAQ_CP مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. از این داده ها می توان به عنوان اطلاعات پایه ای در مطالعات دیگر نیز استفاده نمود.
نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد، ناکارآمدی حرکتی کودکان با فلج مغزی تاثیر نامطلوبی در میزان مشارکت آن ها بر جا می گذارد و باعث ایجاد محدودیت هایی در موقعیت های مشارکتی آن ها می شود. برای مثال یک کودک با فلج مغزی با سفتی قرینه در بدن که ممکن است ضعف در اندام تحتانی هم داشته باشد، دچار محدودیت در فعالیت هایی مانند راه رفتن می باشد. بنابراین از بسیاری موقعیت های مشارکتی هم چون قدم زدن با خانواده یا دوستان محروم می شود.
References:
۱. Hyerim Jung, Young Jae Woo,Je Wook Kang, Yeon Woo Choi,Kyeong Mi Kim. Visual perception of ADHD children with sensory processing disorder 2014; 11(2):[119-23 pp.].
۲. Germano GD PF, Okuda PMM, Capellini SA. Visual-motor perception of students with attention deficit hyperactivity disorder. CoDAS. 2013;25(4):337-41.
۳. Fliers E, Rommelse, N., Vermeulen, S., Altink, M., Buschgens, C. J. M., Faraone, S. V., et al. Motor coordination problems in children and adolescents with ADHD rated by parents and teachers: Effects of age and gender. Journal of Neural Transmission. 2008;115(2):211-20.
