توانبخشی یا بازتوانی مجموعه ای از مداخلات مورد نیاز در زمانی است که فرد تجربه می کند و یا به احتمال زیاد محدودیت هایی در عملکرد روزمره به دلیل پیری یا یک وضعیت بهداشتی ، از جمله بیماری های مزمن یا اختلالات ، صدمات و آسیب ها دارد. نمونه هایی از محدودیت های عملکرد شامل مشکلات در تفکر ، دیدن ، شنیدن ، برقراری ارتباط ، حرکت در اطراف ، داشتن روابط یا حفظ شغل است. توانبخشی به افراد در هر سنی این امکان را می دهد که به فعالیت های روزمره خود ادامه دهند یا به آنها بازگردند ، نقش های زندگی معناداری را انجام دهند و بهزیستی خود را به حداکثر برسانند .
برخی از نمونه های توانبخشی عبارتند از :
تمریناتی برای بازیابی توانایی بلع یا بازآموزی اندام فوقانی برای بازیابی هماهنگی ، مهارت و تحرک اندام مبتلا در اثر سکته مغزی .
مداخلاتی که باعث افزایش ایمنی و استقلال در خانه می شود و ناامیدی افراد مسن را کاهش می دهد ، مانند آموزش تعادل یا اصلاح محیط خانه آنها.
مداخلات اولیه برای رسیدگی به پیامدهای رشد کودک مبتلا به فلج مغزی ، مانند قرار گرفتن در ارتز ، یا ارائه آموزش در ادغام حسی و مراقبت از خود ، که به نوبه خود می تواند مشارکت در آموزش ، بازی و فعالیت های خانوادگی و اجتماع را بهبود بخشد .
مداخلاتی که نتایج جراحی پس از شکستگی لگن را بهینه می کند ، از جمله تجویز ورزش ، تهیه وسیله برای راه رفتن و آموزش در مورد حرکات لگن .
درمان شناختی رفتاری و مداخلات با هدف افزایش ورزش برای فرد مبتلا به افسردگی.
مزایای توانبخشی
بازتوانی می تواند تأثیر طیف گسترده ای از شرایط سلامتی ، از جمله بیماری ها (حاد یا مزمن) ، اختلالات ، صدمات یا تروما را کاهش دهد . این یک نوع کاملاً یکپارچه از مراقبت های بهداشتی است که سایر مداخلات بهداشتی مانند مداخلات پزشکی و جراحی را نیز تکمیل می کند و به دستیابی به بهترین نتیجه ممکن کمک می کند . به عنوان مثال ، توانبخشی می تواند به جلوگیری از عوارض ناشی از بسیاری از شرایط سلامتی ، مانند آسیب نخاعی ، سکته مغزی یا شکستگی کمک کند . توانبخشی همچنین با تجهیز افراد به استراتژیهای خودمدیریتی و محصولات کمکی مورد نیاز آنها یا با رفع درد یا عوارض دیگر ، می تواند به حداقل رساندن یا کند شدن اثرات ناتوان کننده شرایط سلامتی مزمن مانند بیماری های قلبی عروقی ، سرطان و دیابت کمک کند .
توانبخشی یک سرمایه گذاری است و منافع هزینه ای هم برای افراد و هم برای جامعه دارد . این می تواند به جلوگیری از بستری در بیمارستان ، کاهش مدت اقامت در بیمارستان و جلوگیری از بستری شدن مجدد کمک کند . توانبخشی همچنین افراد را قادر می سازد تا در آموزش و پرورش و اشتغال زایی مشارکت کنند ، در خانه مستقل بمانند و نیاز به حمایت مالی یا مراقب را به حداقل برسانند .
توان بخشی بخش مهمی از پوشش بهداشت جهانی است و یک استراتژی کلیدی برای دستیابی به سه هدف توسعه پایدار ، حصول اطمینان از زندگی سالم و ترویج بهزیستی برای همه افراد در هر سنی است .
تصورات غلط در مورد توانبخشی
بازتوانی یک سرویس خاص برای معلولیت برای افراد دارای نقص طولانی مدت نیست . این سرویس فقط برای افراد دارای اختلالات جسمی انجام نمی شود . در عوض ، توانبخشی بخش اصلی مراقبت های بهداشتی مؤثر برای هرکسی است که از نظر سلامتی ، حاد یا مزمن ، دارای اختلالات یا آسیب هایی است که عملکردش را محدود می کند .
بازتوانی نه تنها در محیط های تخصصی توانبخشی اراِئه می شود بلکه می تواند هنگام ادغام در برنامه های بهداشتی وسیع بسیار مؤثر باشد .
برای تحقق بخشیدن به سطح گسترده ای از مزایای اجتماعی ، اقتصادی و درمانی توانبخشی ، مداخلات توانبخشی به موقع و مقرون به صرفه باید در دسترس همگان باشد . در بسیاری موارد ، این به معنای شروع توانبخشی در مرحله اولیه شناختن یک وضعیت بهداشتی و ادامه تحویل توانبخشی در کنار سایر اقدامات درمانی است .
نیاز جهانی برآورده نشدنی
روندهای جمعیتی و بهداشتی فعلی ، تقاضاهای جدیدی را بر روی سیستم سلامت ایجاد می کند و به همین ترتیب ، نیاز به توانبخشی به سرعت در حال رشد است. جمعیت پیری افزایش یافته است که پیش بینی می شود تا سال ۲۰۵۰ تعداد افراد بالای ۶۰ سال دو برابر شود . علاوه بر این ، تعداد بیشتری از افراد با بیماری های غیر واگیر و عواقب جراحات زندگی می کنند . شیوع بیماریهای غیر واگیر به تنهایی در ۱۰ سال گذشته ۱۸٪ افزایش یافته است . این شرایط بهداشتی اغلب بر عملکرد فرد تأثیر می گذارد و با افزایش سطح ناتوانی همراه است .
بررسی سال ۲۰۱۸ نشان داد که در کل مناطق جهان نیازهای برآورده نشده قابل توجهی برای توانبخشی وجود دارد و در برخی کشورها بیش از ۵۰٪ افرادی که به خدمات توانبخشی احتیاج دارند ، آنها را دریافت نمی کنند . به عنوان مثال ، مطالعات متعددی از آفریقا نشان می دهد که بین ۶۲.۵٪ و ۸۲.۵٪ از کسانی که به خدمات توانبخشی نیاز دارند ، آنها را دریافت نمی کنند (موزامبیک ۶۲.۳٪ ، مالاوی ۷۶.۲٪ ، زامبیا ۶۲.۵٪ و لسوتو ۸۲.۵٪).
امروزه تقاضای بازتوانی به دلیل عوامل مختلفی از جمله :
عدم اولویت بندی ، بودجه ، سیاست ها و برنامه های توانبخشی در سطح ملی .
فقدان خدمات توانبخشی موجود در خارج از مناطق شهری و مدت زمان انتظار طولانی .
هزینه های خارج از جیب و مکانیسم های تأمین اعتبار غیر واقعی یا ناکافی .
فقدان متخصصان توانبخشی آموزش دیده ، با کمتر از ۱۰ پزشک ماهر به ازای هر ۱ میلیون جمعیت در بسیاری از محیط های کم درآمد و متوسط .
کمبود منابع ، فناوریها و دستگاههای کمکی .
نیاز به تحقیقات بیشتر و داده های مربوط به توانبخشی .
مسیرهای ارجاع ناکارآمد و کم استفاده از توانبخشی .
چگونه می توان توان بخشی بهتر را در سیستم های بهداشتی ادغام کرد ؟
در سال ۲۰۱۷ ، WHO ابتکار عمل توانبخشی ۲۰۳۰ را اجرا کرد ، که خواستار اقدام هماهنگ و هماهنگ جهانی همه ذینفعان برای مقیاس سنجی توان بخشی است. برای دستیابی به این هدف ، ۱۰ حوزه اولویت برای اقدام جهت تقویت سیستم های بهداشتی برای تأمین بازتوانی مشخص شد . این مناطق عملیاتی عبارتند از :
ایجاد رهبری جدی و پشتیبانی سیاسی از توانبخشی در سطوح زیر ملی ، ملی و جهانی .
تقویت برنامه ریزی و اجرای توانبخشی در سطوح ملی و زیر ملی ، از جمله آمادگی و پاسخگویی اضطراری .
بهبود ادغام توانبخشی در بخش بهداشت و تقویت پیوندهای بین بخشی برای رفع نیازهای جمعیت .
مشارکت توان بخشی در پوشش بهداشت جهانی .
ایجاد مدلهای ارائه دهنده خدمات جامع توانبخشی برای دستیابی به تدریج عادلانه به خدمات با کیفیت ، از جمله محصولات کمکی ، برای همه جمعیت ، مخصوصا مناطق روستایی و دورافتاده .
توسعه نیروی کار توانبخشی چند رشته ای ، و ترویج مفاهیم توان بخشی در سراسر آموزش نیروی کار بهداشت.
گسترش بودجه برای توانبخشی از طریق سازوکارهای مناسب.
جمع آوری اطلاعات مربوط به توانبخشی به منظور ارتقاء سیستم های اطلاعات سلامت از جمله داده های توان بخشی سطح سیستم و اطلاعات مربوط به عملکرد با استفاده از طبقه بندی بین المللی عملکرد ، ناتوانی و سلامت (ICF) .
ایجاد ظرفیت تحقیق و گسترش در دسترس بودن شواهد محکم برای توانبخشی .
ایجاد و تقویت شبکه ها و مشارکت ها در زمینه بازتوانی ، به ویژه بین کشورهای کم درآمد ، متوسط و پر درآمد .
