عنوان : اختلالات گفتار و زبان  در اوتیسم

نویسنده: نسرین نظری گفتاردرمانی مرکز رشد دکتر پیشیاره

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

اوتیسم  (autism ) نوعی اختلال رشدی- عصبی است که مشکل در برقراری روابط اجتماعی، مشکل در برقراری ارتباط، و انجام فعالیتهای محدود و تکراری از جمله علائم آن می باشد .اوتیسم همچنین شامل مشکلاتی در زمینه شناختی و زبان است.

تفاوتهای فردی فراوانی در زمینه رشد زبان در بین افراد مبتلا به اوتیسم دیده می شود. برخی از آنها هرگز در طول زندگی خود صحبت نمی کنند، درحالی که برخی دیگر، اگرچه گفتاری روان دارند، در درک و کاربرد زبان با مشکلاتی روبه رو هستند . به دلیل وجود تفاوتهای فردی و شدت بیماری، طیفی از ناتوانایی ها، از اوتیسم خفیف تا شدیددر نظر گرفته می شود، که یکی از تفاوتهای اصلی میان این دو به تواناییهای زبانی افراد مربوط است . مبتلایان به اوتیسم شدید، ممکن است گنگ(Mute) باشند و یا حداقل سطح گفتار را با پژواک گویی(Echolalia)کسب کنند. مبتلایان به اوتیسم خفیف، زبان را با درجاتی از اختلالات زبان ،فرا میگیرند.

حیطه های زبان شناسی به شرح زیر می باشند:

واج‌شناسی یا فونولوژی (phonology) یکی از زیرشاخه‌های زبانشناسی است که به بررسی نظام آوایی زبانمی‌پردازد و جایگاه عناصر آوایی زنجیری و زبرزنجیری را در نظام زبان مشخص می‌کند.

صَرف  ( Morphology) بخشی از دستور زبان است که ساختار واژه را موردِ تحلیل قرار می‌دهد.

معناشناسی  (Semantics)، دانش بررسی و مطالعه ی معانی در زبان‌ است.

نحو (Syntax ) به معنای نحوه نگارش و قرارگیری کلمات و عبارات به صورت درست، در یک زبان می باشد.

کاربردشناسی ( Pragmatics) حوزه‌ زبان‌شناسی است که به بحث درباره ی تأثیر بافت بر معنا می‌پردازد.

اختلال در هر یک از حیطه های ذکر شده سبب بروز اختلال در مکالمه و تعاملات کلامی می شود.

کودکان مبتلا به اوتیسم، دیر شروع به صحبت می کنند و رشد گفتار آنها نسبت به کودکان دیگر مشخصا کندتر است. حدود %۲۵ از کودکان مبتلا به اوتیسم تقریبا در سن  ۱۲ تا ۱۸ ماهگی تعداد کمی کلمه یاد می گیرند، و سپس آنها را از دست می دهند یا دیگر چیز بیشتری یاد نمی گیرند. وقتی که کودکان اوتیسم شروع به صحبت می کنند، جنبه های مربوط به ساخت زبان ،شامل واج شناسی، نحو و صرف، نسبتا سالم اند. مهارت های این کودکان در ساخت زبان عموما در حد یا نزدیک به همتایان آنها از نظر سن عقلی است. مهارتهای واژگان نیز معمولا به موازات سطح تکاملی پیش می روند. اما جوانب معنایی و کاربرد شناسی به شکل نامتناسبی آسیب می بینند. وقتی که کودکان مبتلا به اوتیسم صحبت می کنند، بیان کلامی پراکنده و فقدان خودانگیختگی در میان آنها دیده می شود. آنها در سازگار کردن آنچه می گویند با نیازها و وضعیت شنونده، تمایز دادن میان اطلاعات جدید، پیروی از قوانین رعایت ادب،عبارت سازی های مربوط با یکدیگر،حفظ موضوعاتی که خارج از حیطه علایق علایق خودشان است و سهم دادن منصفانه به نوبت های مکالمه ای شنوندگان ، مشکل دارند.

کودکان مبتلا به اوتیسم از گفتار غیر دو طرفه استفاده می کنند که گفتاری است که در خطاب یا در پاسخ به دیگران نیست.

آن تعداد از این کودکانی که قادر به صحبت کردن هستند، از زبان بیش از حد به شکل تحت الفظی استفاده می کنند،آنها در پذیرفتن اینکه کلمات می توانند مترادف یا معانی متعددی داشته باشند یا اینکه می توانند در بافتهایی مثل جوکها تعبیر های متفاوتی از گفته ای مشابه داشته باشند، مشکل دارند.

دیگر خصوصیت کلاسیک زبان در اوتیسم، اکولیلیا ،چه فوری و چه تأخیری است.

پژوهشگران(پریزانت و دوشان۱۹۸۱)  نشان داده اند که کودکان مبتلا به اوتیسم از اکولیلیا اغلب برای مقاصد ارتباطی استفاده می کنند.

کودکان مبتلا به اوتیسم زمانی پژواک می کنند که آنچه به آنها گفته شده، نفهمند یا مهارتهای زبانی مورد نیاز برای بیان یک جواب درست را نداشته باشند. با اینکه اکولیلیا علامت کلاسیکی از اختلال اوتیسم است اما همه مبتلایان از آن استفاده نمی کنند.تخمین زده شده است که در %۷۵ از کودکان مبتلا به اوتیسمی که صحبت می کنند این علامت وجود دارد. اگر مهارتهای زبانی در کودکان مبتلا به اوتیسم بهبود یابد پژواک گویی نیز کم می شود.

معکوس کردن ضمایر،دیگر خصوصیت زبانی اوتیسم است، البته فی(۱۹۷۱) متذکر شد آنچه کودکان مبتلا به اوتیسم انجام می دهند معکوس کردن ضمایر نیست بلکه ناتوانی در معکوس کردن آنها است. گفتن همان «تو» یی که گوینده به کار برده، به جای تغییر آن به «من». این مشکل احتمالا به گرایش کودکان اوتیسم به پژواک گویی و ماهیت دوگانه مرجع ضمیر مربوط می شود،تغییر مرجع ها به دیدگاه گوینده بستگی دارد،این تغییر مرجع مخصوصا برای کودکان مبتلا به اوتیسم به دلیل تحت الفظی بودن و عدم انعطاف پذیری انها مشکل است.

این خصوصیات مربوط به جنبه های معنا شناسی و کاربردی زبان در کودکان دارای گفتار مبتلا به اوتیسم نشان می دهد که این مراجعین قصد برقراری ارتباط دارند اما در یادگیری و به کار بستن قوانین قراردادی در برقراری ارتباط دارای مهارت های محدود هستند.

جنبه های موازی زبانی برقراری ارتباط نیز در کودکان مبتلا به اوتیسم تحت تأثیر قرار می گیرد،آهنگ صدا اغلب یکنواخت و ماشینی است، انحراف هایی در تکیه،کیفیت صدا، سرعت، ریتم، بلندی گزارش شده است. البته جنبه های موازی زبانی ارتباط، برخی از اطلاعات کاربردشناسی و عاطفی موجود در پیام را منتقل می کنند،بنابراین نقص های مشاهده شده در رشد عاطفی کودکان مبتلا به اوتیسم می تواند توضیحی بر این موضوع باشد.

اوتیسم حتی برای آن دسته از مبتلایانی که بدلیل هوش بالا آینده خوبی دارند، می توانند مدرسه بروند،استخدام شوند و مستقل زندگی کنند، بصورت یک ناتوانی مادام العمر با نقص های ماندگار در مهارتهای اجتماعی، همدلی و برقراری ارتباط کاربردی باقی می ماند.

 

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

Refrence:

1. Paul, Rhea. Language disorders from infancy through adolescence: assessment and intervention, C2001
2. Lewis FM, Murdoch BE, Woodyatt GC. Linguistic abilities in children with autism spectrum disorder. Research in Autism Spectrum Disorders 2007
3. Lee, Wilkinson. A best practice guide to assessment and intervention for Autism and Asperger syndrome in schools.