تشویق کودک
یکی از کارکردهای اصلی تشویق، تثبیت رفتار است.
این روش تربیتی را می‌توان برای همه کودکان با هر ویژگی استفاده کرد؟ تشویق روی بچه‌های آرام، بهتر اثر می‌کند تا بچه‌های بدقلق. کودکان بدقلق انعطاف‌پذیری کمتری دارند و شکل‌دهی رفتارشان با تشویق و تنبیه سخت است. شاید برای بردن کودک انعطاف‌پذیر به بیرون از خانه چندین بار نیاز به تشویق داشته باشید و بعد از مدتی تجارب لذت‌بخشی که از بودن در خارج از خانه داشته میل به بیرون رفتن را در او افزایش دهد اما در یک کودک بدقلق همیشه باید تشویق وجود داشته باشد.
معمولا برای آموزش چه کارهایی از تشویق استفاده می‌کنیم؟ یکی از کارکردهای اصلی تشویق، تثبیت رفتار است. قصد ما شکل دادن رفتار و گرفتن عملکردی است که از کودک انتظار داریم مثل مسواک زدن. این کارها الزاما شاید لذت‌بخش نباشد اما با روش‌های تشویقی قصد داریم مسئولیت‌پذیری را در کودک بالا ببریم.
برخی افراد معتقدند برای کارهایی که به نحوی وظیفه کودک است نباید از تشویق و تنبیه استفاده کنیم! درست است. رفتارهایی مثل مرتب کردن اتاق، مسواک زدن، غذا خوردن، دستشویی رفتن و خود را تمیز کردن وظایف عمومی است و اگر تشویق خیلی بزرگ باشد کودک فکر می‌کند این وظیفه‌ای خارج از معمول است که به خاطر آن باید جایزه بگیرد. توصیه می‌کنیم در هفته‌های نخست که می‌خواهیم این رفتار در کودک تثبیت شود از مشوق‌های کوچک مثل برچسب استفاده کنید و به مرور با نهادینه شدن رفتار آن را کنار بگذارید تا کودک آن را عادتی انجام دهد.
از چه چیزی به‌عنوان مشوق استفاده کنیم؟ مشوق‌ها کلامی و غیرکلامی‌اند. غیرکلامی مثل نگاه محبت‌آمیز والدین و مربیان، لبخند و توجه خاص به کودک. تشویق کلامی نیز به شکل جملاتی مثل آفرین، به تو افتخار می‌کنم و… است. در کنار مشوق‌های کلامی و غیرکلامی مشوق‌هایی هستند که جنبه مادی دارند. برچسب، رفتن به تئاتر و سینما و شهربازی یا خرید خوراکی و اسباب‌بازی و…
کدام مشوق موثرتر عمل می‌کند؟ مشوق‌های برچسبی بسیار خوب است. برای استفاده از برچسب باید برای یک رفتار کودک مثلا مسواک زدن جدولی تهیه کرد و در مورد آن به کودک توضیح داد. اگر کودک رفتار مناسب را انجام داد برچسب را دریافت کند. بعد از مدتی برحسب تعداد برچسب می‌توان برای کودک مشوق مادی در نظر گرفت. البته برای اینکه کودک به این کار عادت نکند بعد از اینکه والدین و مربیان متوجه شدند رفتار در حال تثبیت شدن است باید فاصله دادن برچسب و مشوق‌های مادی بیشتر و بعد کم‌کم قطع شود.
به‌عنوان مشوق مادی اسباب‌بازی را توصیه می‌کنید؟ نه همیشه. آن هم از نوع گران‌قیمت! برای ترویج کتابخوانی مشوق می‌تواند کتاب باشد و باید بلافاصله آن را برای کودک خواند. استفاده از چیزهای کوچک بهتر است. خوب است برای کودک بین ۲ مشوق حق انتخاب بگذاریم. این کار به تثبیت رفتار بهتر کودک کمک می‌کند. مشوق می‌تواند به شکل بردن کودک به تئاتر یا سینما باشد. مشوق‌های گران‌قیمت به مرور جنبه باج‌دهی پیدا می‌کنند.
