رفتارهای خودتحریکی در ناحیه تناسلی در بیشتر کودکان سنین ۲ تا ۶ سال دیده میشود. آنها هنگام استرس و خستگی ممکن است در تکرار این رفتارها زیادهروی کنند. خودتحریکی بعضی مواقع بوسیله کودک میتواند یک رفتار طبیعی در نظر گرفته شود، که این بخشی از رشد طبیعی در کودکان است. آنها در طی روند طبیعی رشد به کشف کردن قسمتهای مختلف بدن خود میپردازند و بنابراین با دهان، مو و گوش خود سرگرم میشوند، همچنین ممکن است در حال تحریک ناحیه تناسلی دیده شوند. حدود ⅓ کودکان این گروه سنی ممکن است این رفتار را نشان دهند. این رفتار در کودکان بیشتر از روی کنجکاوی و تجسس انجام میشود و ممکن است به صورت افراطی چند بار در روز یا گاه گاهی در طول هفته دیده شود. علتی که این رفتارها والدین را نگران میکند این است که آنها تمایل دارند اعمال کودکان را از نگاه بزرگسالان قضاوت کنند.
همچنین زمانی که سیستم عصبی در تنظیم و پردازش اطلاعات حسی دریافت شده از محیط دچار اشکال باشد اختلال در تعدیل و ثبت حسی بوجود میاید و در این صورت فرد قادر به خودتنظیمی حساسیت مرتبط با پیامهای حسی دریافتی نخواهد بود. بنابراین رفتارهای نابهنجار به صورت پاسخهای بیش از حد یا رفتار اجتنابی دیده میشود. مشکلات تعدیل حسی در سطوح پایینتر مغز اتفاق میافتد و میتواند سیستم لیمبیک را که مسئول کنترل رفتار، انگیزه، هیجان و بقا است را در برگیرد. این اختلال میتواند در هر یک از حواس هفت گانه بدن رخ دهد. کودک با عدم حساسیت به اطلاعات حسی یا ثبت حسی بالا (hyposensivity) برای ثبت و پردازش به اطلاعات حسی زیادی که ممکن است در قالب رفتارهای خودتحریکی و تکراری ظهور پیدا کند نیاز دارد. لبها، زبان، دستها، پاها و اندام تناسلی بطور قابل توجهی حساستر از دیگر بخشهای بدن هستند. به همین دلیل در این کودکان لمس کردن و تحریک ناحیه تناسلی، به دهان بردن اشیا، لمس کردن هر چیزی، گاز گرفتن خودشان و ناآگاهی به درد و دما دیده میشود.
از آنجا که خود تحریکی ناحیه تناسلی حس خوشایندتر و لذت بخشی برای آنها ایجاد میکند، انجام دادن آن را ادامه میدهند. کودک ممکن است زمانی که دچار اضطراب میشود و در خانه توجه کافی دریافت نمیکند، خود را با این فعالیتها درگیر سازد یا بطور متداولتر وقتی دستهایشان آزاد است این عمل را انجام میدهند. گاهی در واکنش به تنبیه یا فشاری که به منظور جلوگیری از انجام این عمل صورت میگیرد خودتحریکی دیده میشود. این رفتار در دخترها رایجتر از پسرها است. در پسرها کشیدن ناحیه تناسلی و در دختر مالیدن این ناحیه دیده میشود که آنها در حالتهای کلیشهای و تکراری قرار میگیرند. کودک ناگهان برافروخته و خیس عرق میشود و ممکن است بطور نامنظم نفس بکشد که در این زمان بیمار بنظر میرسد. بعضی اوقات این رفتارهای خودتحریکی به یک حمله تشنج شبیه است و در حقیقت یکی از تشخیص افتراقیهایی است که بوسیله پزشک هنگامیکه یک کودک با نشانههای تشنج مراجعه میکند مورد بررسی قرار میگیرد. این رفتارها ممکن است تا زمانی استرس و ناراحتی کودک بطور کامل برطرف شود ادامه یابد. اما بیشتر اوقات این عادت بطور کامل نمیتواند متوقف شود. در سن بلوغ این موضوع به دلیل افزایش هورمون جنسی همگانی است.
والدین هنگام دیدن رفتار خودتحریکی جنسی کودکشان چه باید انجام دهند؟
زمانی که یک والد با خودتحریکی کودک مواجه شود، نباید نگران شود و بترسد. این رفتار به این معنا نیست که کودک دارای تمایلات جنسی مفرط و بیقاعده یا انحراف جنسی خواهد بود. خودتحریکی گاه و بیگاه غیر عادی نیست مگر اینکه عمدا در محل عمومی انجام شود. والدین باید بدانند که این رفتار بوسیله کودک سلامتی را به خطر نمیاندازد و کودک را به سمت جنون جنسی نخواهد برد. از انجا که خودتحریکی ناحیه تناسلی بخشی از رشد طبیعی کودک است غیر ممکن است که کودک را از این عمل بازداشت و والدین باید این واقعیت را بپذیرند. تنها مسئلهای که والدین باید مطمئن شوند این است که در حریم خصوصی باشد نه در عموم. اگر این رفتار در محل عمومی انجام شود والد باید سعی کند با اسباب بازی یا فعالیت حواس کودک را پرت کند. یکی از کارهایی که والدین باید تلاش کنند به آن دست یابند این است که اجازه دهند کودک این عمل را در اتاق خواب یا حمام انجام دهد. اگر در زمان خواب کودک این عمل را انجام دهد والدین باید چشم پوشی کرده و نادیده بگیرند.
اگر والد به این رفتار کودک توجه بیش از حد نشان دهد کودک ممکن است اغلب آن را انجام دهد و در این شرایط بهترین راهکار نادیده گرفتن است.
همچنین اگر والدین به کودک بگویند :لمس کردن قسمتهای خصوصی زشت و کثیف است، تاثیرات شدید در روحیه کودک خواهد داشت و ممکن است کودک برای همیشه فعالیت جنسی و لذت آن را با گناه همراه کند که بازتاب شدیدی در زندگی بزرگسالی خواهد داشت و باعث آسیب روحی و روانی خواهد شد.
از آنجا که خستگی و بیتوجهی برخی از علل خودتحریکی است والدین باید زمانی کافی را با فرزند خود بگذرانند و در طول روز بسیار زیاد کودک را در آغوش گرفته و نوازش کنند.
والدین نباید از دراز کشیدن کودک بر روی شکم جلوگیری کنند و مدام کنترل کنند که آیا کودک دستش را به سمت اندام تناسلی خود برده است؟
رژیم حسی :
رژیم حسی بوسیله ویلبارگر برای بررسی الویت حسی کودک مطرح شد. یک رژیم حسی فعالیتهای مناسب و ضروری برای حفظ سطح مطلوبی از آگاهی حسی را فراهم میکند. این امر یک استراتژی برای ایجاد برنامههای اختصاص یافته کاربردی در منزل برمبنای درون داد حسی کنترل شده که عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار میدهد میباشد. فعالیتهای انتخاب شده حس لامسه، وستیبولار و عمقی و دهانی_حرکتی را فراهم میکند. برخی از درون دادهای حسی ممکن است با شدت کم و دوره کوتاه مثل آدامس جویدن و یا با شدت زیاد مثل دویدن باشد. رژیم حسی میتواند برای آرام کردن و یا گوش بزنگی کودک استفاده شود. فعالیتها میتواند به عنوان بخشی از فعالیتهای روزانه کودک باشد. در یک رژیم حسی اولین گام جمعآوری اطلاعاتی است که نحوه واکنش کودک به درون داد حسی به عنوان بخشی از روال روزانه زندگی او را مشخص کند. برای این منظور دانش تخصصی در زمینه یکپارچگی حسی و تئوریهای حسی مهم و ضروری است. کاردرمانها از ابزار حسی مناسب و تخصصی جهت ارزیابی اثرات پردازش حسی در فعالیتهای روزمره زندگی فرد استفاده میکنند.
در زیر برخی از فعالیتهای مناسب بیان شده است:
| فعالیتهای مناسب کم حسی | فعالیتهای مناسب بیش حسی |
| حرکت سریع و نامنظم پریدن لمس سبک لمس کردن سرما نورهای درخشان تنوع رنگ صدای بلند |
حرکات منظم فشار عمقی لمس گرما نورهای ملایم همسانی بالا سرعت آرام و آهسته صدای ملایم |
منابع:
Ratna. Kumar, Masturbation by Kids : Is Sexual Self Stimulation Normal for Preschools,2017
Heithak.Ajlouni, Azhar.S Daoud, Saleh.Ahlouni & Kamel. M Ajlouni, Infantile and early childhood masturbation : Sex hormones and clinical profile, Annals of Saudi Medicine, 2010,471-474
Barton D.Schmitt, “My child is sick” American Academy of Pediatrics Books, 2014
