مقدمه
✅تشخیص زودهنگام اوتیسم، چرا مهم است؟
اختلال طیف اوتیسم (ASD) یکی از شایع‌ترین اختلالات رشدی-عصبی کودکان است که امروزه در حدود ۱ کودک از هر ۵۴ کودک به آن مبتلاست. این اختلال بر مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی، رفتاری و حسی کودک تأثیر می‌گذارد. اما نکته‌ای که کمتر به آن توجه شده این است که مشکلات حرکتی در این کودکان، ممکن است پیش از علائم رفتاری یا گفتاری ظاهر شوند.یک پژوهش جدید و جامع از دکتر پیشیاره و همکاران، رابطه بین علائم رفتاری اوتیسم و اختلالات حرکتی را به‌صورت سیستماتیک بررسی کرده و نتایج قابل‌توجهی به دست آمده است.
🧠 اختلال حرکتی چیست و چه ربطی به اوتیسم دارد؟
کودکان اوتیستیک معمولاً در مهارت‌های حرکتی درشت (مثل راه رفتن، پریدن، تعادل) و ظریف (مثل گرفتن مداد، بستن دکمه) مشکل دارند. این مشکلات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تأخیر در شروع راه رفتن
- اختلال در هماهنگی حرکات دست و چشم
- تعادل ضعیف در فعالیت‌های بدنی
- سفتی یا شلی غیرطبیعی عضلات
- حرکات تکراری (مانند راه رفتن روی پنجه یا تکان دادن دست‌ها)
📌 یافته‌های مهم این مطالعه:
در این مرور نظام‌مند که ۱۷ مقاله بین‌المللی بررسی شدند، مشخص شد:
بین مشکلات حرکتی و علائم رفتاری اوتیسم ارتباط معناداری وجود دارد.
تأخیر در رشد حرکتی می‌تواند پیش‌بینی‌کننده مشکلات گفتاری و اجتماعی آینده باشد.
برخی از علائم حرکتی، حتی قبل از ۱۲ ماهگی قابل مشاهده هستند، در حالی‌که علائم اجتماعی اوتیسم معمولاً دیرتر ظاهر می‌شوند.
کودکان اوتیستیک، حتی در مقایسه با کودکان دارای سایر اختلالات (مثل ADHD یا ناتوانی یادگیری)، مشکلات حرکتی شدیدتری دارند.
🏃♀️ مهارت‌های حرکتی پایه (FMS) چیستند؟
مهارت‌هایی مانند پرتاب کردن، گرفتن، دویدن، حفظ تعادل و پریدن، به عنوان مهارت‌های حرکتی پایه شناخته می‌شوند. این مهارت‌ها نقش مهمی در رشد اجتماعی و عملکرد روزمره کودک دارند.
مطالعه دکتر پیشیاره نشان داد که ضعف در این مهارت‌ها نه‌تنها در کودکان اوتیستیک رایج است، بلکه با شدت علائم رفتاری، مشکلات گفتاری و تعاملات اجتماعی ارتباط مستقیم دارد.
⚠️ پیامدهای نادیده گرفتن علائم حرکتی:
❗️ بسیاری از کودکان اوتیستیک تا ۳ سالگی تشخیص داده نمی‌شوند، در حالی‌که مشکلات حرکتی ممکن است از ۶ ماهگی خود را نشان دهند.❗️ تأخیر در تشخیص، فرصت‌های طلایی مداخله زودهنگام را از بین می‌برد.
📈 توصیه به والدین:
اگر فرزند شما در انجام مهارت‌های حرکتی ساده مانند خزیدن، نشستن، گرفتن اشیاء یا راه رفتن دچار مشکل است، به‌خصوص اگر همراه با رفتارهای تکراری یا مشکلات ارتباطی باشد، توصیه می‌شود:
- با متخصص کاردرمانی مشورت کنید.
- ارزیابی کامل حرکتی و رشدی انجام دهید.
- از برنامه‌های مداخله زودهنگام بهره ببرید.
📚 منبع علمی:
Shiri V, Hosseini A, Pishyareh E. (2024). Relationship Between Behavioral Symptoms of Autism Spectrum Disorder and Motor Development Impairments: A Systematic Review. Archives of Neuroscience, 11(3), e143284.DOI:10.5812/ans-143284
🗣 سخن پایانی
حرکت، زبان خاموش بدن است. گاهی کودک ما با رفتار حرکتی‌اش با ما صحبت می‌کند.شنیدن این زبان، اولین گام برای کمک به کودکان اوتیستیک است.