اختلال اوتیسم به عنوان یک اختلال رشدی، عبارت است از پاسخگو نبودن به دیگران در زمینه مهارت­های اجتماعی و تأخیر شدید یا نداشتن مهارت­های ارتباطی، به طوری که کودکان مبتلا به این اختلال، در معاشرت بین فردی ارتباطات و بازی و روابط پیچیده، نقایص شدید نشان می­دهند. کودکان مبتلا به اوتیسم رفتارهای نامطلوبی مانند: حرکات کلیشه­ای، پرخاشگری و رفتارهای خودآزاری را از خود نشان می­دهند. آن­ها همچنین در فهم و استفاده از قوانین و رفتارهای غیرکلامی، اجتماعی و هماهنگی حرکتی دچار مشکل هستند. حساسیت کم یا زیاد به محرک­های شنوایی، بویایی، لامسه­ای و بینایی اغلب در کودکان مبتلا به اوتیسم گزارش شده است.

به دلیل مشکلاتی که کودکان مبتلا به اوتیسم درزمینه­ی مهارت­های مرتبط با تعاملات اجتماعی، مهارت­های برقراری ارتباط با دیگران و وجود رفتارها فعالیت­های کلیشه­ای برای خود و اطرافیان ایجاد می­کنند، رویکردها و روش­های گوناگونی به درمان کودکان مبتلا به اوتیسم پرداخته­اند. طبق گزارش­ها (هاس، موریر، هفلین و لوی، ۲۰۰۸) رویکردهای زیادی مانند، رژیم­های غذایی و ویتامین­ها، داروها، آموزش­های خاص، گفتار درمانی، موسیقی درمانی، تحلیل رفتار کاربردی، یکپارچگی حسی برای کار کردن با کودکان دچار اوتیسم وجود دارد. البته همه آن­ها در دسترس و شناخته شده نیستند. در حالی که شواهدی عنوان می­کند که راهبردهای خاصی می­تواند برای آموزش مهارت­های خاص به کودکان دچار اوتیسم مؤثر باشد؛ در حال حاضر مدرکی دالِ بر این که یک برنامه بهتر از دیگری است، وجود ندارد (بهبهانی و کریمی، ۱۳۹۴).

برای درمان اوتیسم  از روش­ها و رویکردهای مختلفی از جمله بازی درمانی استفاده می­گردد.

بازی درمانی نوعی از روان درمانی کودکان است که به آنها کمک می­کند، تجارب، احساسات و مشکلات خویش را به وسیله بازی با عروسک ها، اسباب بازی­ها و دیگر وسایل بازی بیان و برون­ریزی کنند. این کار با راهنمایی و نظارت درمانگری آموزش دیده انجام می شود.

اغلب متخصصانی که به کودکان اوتیسمی خدمات بازی درمانی ارائه می‌دهند در حقیقت نوعی از درمان شبیه درمان دوره­ای [Floortime Therapy] را اجرا می‌کنند. یک تکنیک بازی درمانی است که برپایه علائق کودکان اوتیسمی به منظور ایجاد روابط و مهارت‌های ارتباطی-اجتماعی ایجاد شده است. یکی دیگر از رویکردهای درمانی‌ای است که از بازی درمانی به عنوان ابزاری برای ایجاد مهارت‌ها در کودکان مبتلا به اوتیسم استفاده می‌کند.

یک مشکل اساسی افراد مبتلا به اوتیسم اختلال اجتماعی – ارتباطی است. کودکان مبتلا به اوتیسم در برقراری ارتباط با دیگران (به خصوص همسالان) مشکلات زیادی دارند. این کودکان اغلب به جای استفاده از اسباب بازی‌ها در بازی‌های تخیلی یا نمادین (مثلا وانمود کردن به اینکه عروسک واقعا بچه من است) از اشیاء به صورت قالبی و تکراری یا برای تحریک خود استفاده می‌کنند و کاملا در دنیای خود غرق می‌شوند. بازی وسیله‌ای بسیار خوب برای کمک به کودکان (و گاهی اوقات حتی بزرگسالان) به منظور خارج کردن آنها از درخودفروماندگی ناشی از اوتیسم و واردکردن آن‌ها به دنیای واقعی و تعامل مشترک است. همچنین بازی‌های مناسب می‌توانند به کودکان خردسال درکشف احساسات، محیط و روابطشان با والدین، خواهران/برادران و همسالان کمک کنند.

به علاوه غالبأ بازی درمانی می‌تواند این امکان را در اختیار والدین قراردهد که نقش فعالی در رشد و پیشرفت کودک مبتلا به اوتیسم خود داشته باشند. بازی درمانی را می‌توان به والدین آموخت و در طول زمان والدین می‌توانند درمانگر کودک خود شوند و در عین حال رابطه­ای مستحکم‌تر و پر معنی‌تر با کودکشان برقرار کنند.

بازی درمانگر فعالانه کودک را درگیر فضای بازی می‌کند.

یک بازی درمانگر خوب با کودک شما روی زمین می‌نشیند و فعالانه کودک شما را درگیر فضای بازی می‌کند. برای مثال درمانگر ممکن است تعدادی اسباب بازی که ممکن است برای یک کودک جالب باشد را انتخاب کند و به کودک شما اجازه دهد که اسباب بازی‌ای را که برایش جالب است انتخاب کند. اگر کودک یک قطار اسباب بازی را انتخاب کند و به ظاهر بی هدف آن را به عقب و جلو حرکت دهد، درمانگر ممکن است یک قطار دیگر انتخاب کند و آن را جلوی قطار کودک قراردهد و راه قطار کودک را مسدود کند. اگر کودک (به صورت کلامی و یا غیر کلامی) پاسخ دهد، ارتباط آغاز شده است.

اگر کودک پاسخی ندهد، درمانگر ممکن است به دنبال گزینه‌های جالب تر و پر انرژی تر برای کودک برود. درست کردن حباب، و همچنین استفاده از اسباب بازی هایی که صدا می‌دهند، می‌لرزند و یا کار دیگری انجام می‌دهند اغلب موفقیت آمیز است.

در طول زمان درمانگر با کودک برای ایجاد مهارت‌های دوجانبه (سهیم کردن، به نوبت بازی کردن)، مهارت­های تخیلی (وانمود به غذا دادن به حیوان عروسکی، وانمود به غذا پختن) و حتی مهارت‌های تفکر انتزاعی (جور کردن پازل، حل مسئله) کار خواهدکرد. هنگامی که کودک در برقراری ارتباط با دیگران پیشرفت کرد، کودکان دیگر نیز ممکن است به گروه وارد شوند و مهارت‌های اجتماعی پیچیده‌تر ایجاد می‌شوند.

خیلی از والدین متوجه شده‌اند که با استفاده ویدئوهای آموزشی و کتاب‌ها به عنوان راهنما می‌توانند بازی درمانی را برای کودک انجام دهند. بقیه نیز از بازی درمانگران باتجربه و آموزش دیده کمک می‌گیرند. عده­ای هم کودک خود را نزد یک بازی درمانگر می‌برند یا بازی درمانگر به خانه آن­ها می‌آید. در هر صورت بازی درمانگران می‌توانند به والدین ابزارهایی برای برقراری ارتباط و لذت بردن با کودکان مبتلا به اوتیسم‌ ارائه دهند (عالی و همکاران، ۱۳۹۳).

منابع:

بهبهانی، سرور و کریمی مریدانی، محمد (۱۳۹۴). بیمارى اوتیسم، از تشخیص تا درمان. مهندسی پزشکی، ۱۷۴، ۶۰-۷۱٫

عالی، شهربانو ؛ امین­یزدی، سیدامیر؛ عبدخدائی، محمدسعید؛ غنائی چمن­آباد، علی و  محرری، فاطمه (۱۳۹۳). طراحی درمان ترکیبی خانواده محور مبتنی بر مدل تحول یکپارچه­ی انسان و مقایسه­ی اثربخشی آن با بازی درمانی فلورتایم بر کارکرد تحولی خانواده و تحول هیجانی-کارکردی کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم. مجله­ی اصول بهداشت روانی، ۲(۱۷)، ۸۷-۹۷٫

Author: پشتیبان وب سایت