برای درک کامل فرایندهای مکیدن و بلع وجویدن باید به ساختارهای اناتومیکی مربوط به این فرایند نظر بیفکنیم.
حفره دهان شامل فک بالا و فک پایینو لبهای فوقانی و تحتانی وزبان وسخت کام ونرمکام و زبان کوچک می باشد.ساختارهای حلق که در عمل بلع درگیرند شامل تنگ کننده های حلقی تحتانی و میانی و فوقانی است .فیبرهای تنگ کننده های تحتانی به صورت قدامی به طرفین غضروف تیروئید نزدیک می شود و سینوس پری فورم را تشکیل می دهند. تحتانی ترین فیبرهای این تنگ کننده های به عنوان دریچه ای در بالای مری عمل می کنند..این مقطع از حلق ومری گاهی مواقع به عنوان مقطع اسغنگتر کریکو فارینجیال شناخته می شود.حنجره در ابتدای امر دریچه ایست که به منظور جلوگیری از ورود غذا به راه هوایی طراحی شده است.اپی گلوت اولین ساختار در سیستم حفاظتی راه هوایی است که از نظر ساختاری در بالای سیستم قرار دارد و به قاعده زبان تکیه دارد.خود حنجره شامل چندین دسته عضلات کوچک است از جمله تارهای صوتی حقیقی کاذب تارهای اری اپی گلوت.این ۳ سطح دریچه در بالای نای تشکیل شده اند که همراه با اپی گلوت عمل می کنند. این دریچه ها در حین بلع مجاری هوایی را می بندد و از ورود غذا یا مایات به داخل نای جلوگیری می کنند. مری از عضلات صاف مخطط تشکیل شده که نتیجه مشترک انها ایجاد حرکات دودی مری برای هدایت غذا به معده است .نقش هر یک از این
ساختارها در بلع :
شروع بلع با حرکات رو به عقب زبان اتفاق می افتد زبان و نرمکام قبل از شروع رفلکس بلع از ورود لقمه به داخل حلق جلوگیری می کنند .در حین شروع رفلکس ببلع زبان به سمت عقب حرکت کرده لقمه غذا را به ذاخل حلق میراند ونرمکام برای بستن راه هوایی بینی بالا می اید.لقمه به وسیله انقباضات دودی تنگ کننده های حلقی تمام حلق را پشت سر می گذارد اپی گلوت به منظور پوشاندن دریچه راه هوایی به سمت عقب حرکت کرده وحنجره بالا می اید وانقباض تارهای صوتی حقیقی و کاذب محافظت را برای راه هوایی ایجاد می نماید.لقمه راه هوایی را دور زده و از طریق اسفنگتر کریکو فارینجیال وارد مری میشود.این اسفنگتر بلافاصله بسته شده است واز بازگشت رفلاکس به حلق جلوگیری می کند. حرکات دودی مری لقمه را به داخل معده حم می کند یک بخش دریچه مانند در قاعده مری وجود داردکه با بسته شدن این بخش از زفلاکس محتویات معده جلوگیری به عمل می اید .
یکپارچگی اعصاب کرانیال در عمل بلع:
لاگمن ۴ مرحله برای بلع طبیعی شرح داد که شامل مرحله اماده سازی دهانی ومرحله دهانی ومرحله حلقی و مرحله مروی میباشد .
در مرحله اماده سازی دهانی :غذای جویده شده ب بزاق مخلوط می شود وبه شکلیک لقمه منسجم در می اید و به سخت کام فشار داده می شود مدت زمان طول کشیدن این مرحله بسته به سهولت جویدن وکفایت حرکات دهان و این که ایا فرد از مزه غذا لذت میبرد یا نه متفاوت است.
مرحله دهانی: به عنوان بخش ارادی بلع درنظر گرفته میشود و به طور اختصاصی کمتر از ۱ ثانیه طول می کشد.
مرحله حلقی: که ۱ ثانیه یا کمتر طول می کشد با شروع پاسخ بلع یا رفلکس حلقی در بالشتک فاوسیال قدامی شروع می شود.شروع بلع باعث می شود که چندین فعالیت فیزیولوژیکی در حلق به طور همزمان اتفاق بیفتد :انسداد دریچه کامی –حلقی و بالا رفتن و وارونگی اپی گلوت انسداد کلیه اسفنگتر (تارهای اری اپی گلوت وتارهای حقیقی وکاذب )شروع حرکات دودی حلق (انقباضات حلقی) استراحت اسفنگتر کریکو فارنجیال به مواد غذایی اجازه می دهد که از میان حلق به سمت مری حرکت کند.اگر بلع شروع نشود این پاسخ اتفاق نمی افتد و هیچکدام از این فعالیتها رخ نمی دهد .ممکن است لقمه به داخل حلق و در سینوس های پری فورم ونرمکام و یا به داخل راه هوایی بیفتد (که منجر اسپیراسیون می شود)با لاخره در بلع طبیعی مرحله مروی ز ما نی اتفاق که لقمه از میان کریکو فارینجیوس وارد مری شده معده حرکت می کند.انتقال مروی طبیعی ۸-۲۰ ثانیه طول میکشد.
بلع کارامد به هماهنگی ویکپارچگی اعصاب کرانبالی مربوط می شود.اعصاب مربوط به بلع عبارتند از :۵و۷و۹و۱۰و۱۲٫
عصب ۵ مربوط به عضلات جویدن (کنترل وابران)وکنترل اوران حس عمومی ۲/۳ قدامی زبان است.
عصب ۷ حس چشایی برای ۲/۳ زبان را کنترل کرده و کنترل لبها و عضلات لبی را بر عهده دارد.
عصب زیر زبانی (عصب ۱۲) حرکات زبان را کنترل میکند.
عصب ۱۰ عملکرد کریکو فارینجیوس را عصب دهی می کند.و زمانی که این عضله استراحت میکند به لقمه اجازه میدهد که از میان هایپو فارینکس به سمت مری حرکت کند.حرکت عضلات داخلی حنجره به منظور بستن راه هوایی نیز به وسیله عصب واگ عصب دهی می شود .(حرکات فوقانی وقدامی حنجره نیروهای مکانیکی مشخصند که در باز کردن کریکو فارینجوس نقش دارد.)
باز شدن کریکو فارینجیوس یک فشار منفی ایجادمیکند وبنابراین این تاثیر پمپ مکنده به طور قابل ملاحظه ای سرعت جریا ن لقمه را افزایش می دهد و در حذف لقمه قبل از باز شدن مجدد حنجره نقش دارد.
مناطق اطراف شیار سیلوین به صورت یک مرکز مستقل در عمل بلع دخالت دارند. همچنین تعداد زیادی از نورونهای ساقه مغز مسئول کنترل بلع هستند. این نرونها عمدتاً در بخش پشتی و قسمت جانبی هسته های تراکتوس سولیتاریوس واقعند و در قسمت شکمی نیز بوسیله هسته های آمبیگوس محاط میشوند. مراکز بلع در دو طرف ساقه مغز قرار دارند و با تشکیلات مشبک در ارتباطند. دو ناحیه مذکور دارای ارتباطات بسیار گسترده ای هستند و همین امر باعث می شود هر یک از آنها بتوانند به تنهایی هماهنگی لازم طی مرحله حلقی و مروی را بوجود آورند. از ۱۲ جفت اعصاب مغزی ۴جفت آنها یعنی زوجهای ۵،۷،۹ و۱۰ تامین کننده حس عمومی و اطلاعات مربوط به مزه ،حرارت و قوام ماده غذایی می باشند. و پنج زوج اعصاب ۵،۷،۹،۱۰و۱۲ مسئول انجام مراحل دهانی و حلقی میباشد.
