پرسش پنجم : با سلام.پسر من ۱۴ ماهشه هنوز فقط میشینه. نه سینه خیز نه چهار دست و پا نه دستش رو به جایی بگیره فقط من راهش میبرم خودش قدم بر میداره و میتونه با کمک من وایسته یا گوشه دیوار وایسته یه کم ترس داره درضمن ۵ ماهگی گردن گرفت ۱۰ ماهگی نشست فقط یک مورد تو پاهاش متوجه شدم که وقتی میشینه پاهاش رو منقبض میکنه صاف میگیره یعنی جمع نمیکنه پاهاش رو دلیلش چی میتونه باشه خیلی باهوشه چند کلمه حرف میزنه یعنی کی میخواد راه بره کاردرمانی میخواد.پسرم کاملا نرمال بدنیا اومده تا حالا یکبارهم مریض نشده وزن تولد ۳۳۰۰ بوده الان ۱۴ ماهشه ولی فقط میشینه فقط تنها مشکلش ریفلاکس معده هست که دارو میخوره.
پاسخ از دکتر پیشیاره:
درود و سلام
وقت خوش
دوست ارجمند، سیر تحول رشد حرکتی در کودکان بسیار حائز اهمیت هست و میتواند پایه گذار الگوها و رفتارهای ادراکی و شناختی آتی گردد، کسب الگوهای حرکتی و تبدیل آنها در قالب رفتارهای رشدی نیازمند یک توالی و زمانبندی منسجم کارکردهای تبدیلی سیستم عصبی مرکزی در مغز می باشد به گونه ای که بسیار از بازتابها و رفلکسهای اولیه در سطوح پایین تر یعنی نخاع و ساقه مغز باید تحت کنترل و مهار در آیند تا سیستمهای بالایی نظیر قشر مخ و مغز میانی بتوانند از ترکیب و یکپارچه سازی واکنشهای تعادلی-حفاظتی و واکنشهای هم راستایی بدنی به همان الگوهای هنجار و عادی راه رفتن مورد نظر عامه مردم در جامعه درآیند. گزارش شما دربردارنده ی یک تاخیر مستمر و جریان دار در زمینه حرکتی است که به مرور افزایش سن و تحول تکاملی مراحل رشد حرکتی از ساده به پیچیده افزایش می یابد. لازم بذکر اینکه ابتدا مراحل رشد حرکتی در مورد گردن گرفتن و نشستن مستلزم حرکات وضعی و مهار رفلکسهای اولیه و همچنین فائق آمدن بر بلاکهای مفصلی و ایجاد هماهنگیهای عضلانی و مفصلی است که بسیار ساده تر از مراحل بعدی نظیر ایستادن و چهاردست و پا رفتن و قدم برداشتن می باشند که نیازمند هماهنگی های سطوح بالاتر عصبی-شناختی شامل سیستمهای تعادلی و یادگیری حرکتی و کسب توانایی توازن و ریتم حرکتی و توانمندی های انتقالی بدنی می باشند. بنابراین، بنظر میرسد که به موازات افزایش حجم بدنی و پیچیدگی مراحل حرکتی؛ توانمندی های کودک گسترش و ارتقاء نیافته است و فاصله تاخیری افزایش می یابد. همچنین همکاری حسی به ویژه همکاری حس لمس با سیستمهای حس عمقی و تعادلی و بینایی باید حتما صورت پذیرد تا الگوی مطلوب بروز یابد. به نظر من این دغدغه شما بسیار مهم است زیرا در گزارش شما نکات خاصی وجود دارد از جمله ترس کودک شما از وضعیتهای ایستادن و همچنین سابقه تاخیر رشد حرکتی در پیشینه ایشان در پنج ماهگی نیز بسیار اهمیت دارد. از نظر رویکرد یکپارچگی حسی، بروز مشکل ریفلاکس معده ایشان نیز میتواند به عنوان کنش بیرونی و ظاهری اختلال در حس عمقی و تعادلی ایشان و ناشی از عملکرد سطح پایین مخچه با ساقه ی مغزی در تنظیم زمانبندی حرکتی در نظر گرفته میشود. بسیار مطلوب و بهتر است که ایشان حتما توسط یک کاردرمانگر خبره و باتجربه از لحاظ عملکردهای تعادلی و حس عمقی و همچنین تاخیر حرکتی مورد بررسی قرار بگیرد زیرا در بسیاری از مواقع در این نوع از کودکان عقب زدگی زانو، کم بودن ضرباهنگ ریتم جویدن منظم و طولانی، ایستادن بر روی نوک پنجه پا نیز مشاهده می گردد. در بسیاری از مواقع این مشکل با بیش حسی لمسی در نواحی استخوانی خار خاصره لگنی قدامی (ناحیه ای که بر روی آن ناحیه کمربند می بندیم) و همچنین نواحی داخلی کشاله ی پا نیز بطور بسیار حاد و شدید دیده میشود و کودک در هنگام تعویض پوشک نیز یا حالت انقباض شدید و سیخ کردن پاها را نشان میدهد و یا مداوم پاهایش را حرکت میدهد و آرام نمی گیرد. بنابراین ارزیابی رفلکسهای نوزادی سطح قشر مغزی، تعادل و هماهنگی حرکتی (عملکرد مخچه ای) و مهار رفلکس استارتل Startle باید مورد بررسی دقیق قرار بگیرد و مشکل حس لمسی و اختلال در حس عمقی نیز ارزیابی شود. تا سن سه سالگی که دوران طلایی رشد مغز و سیستم عصبی به عنوان سیستم پیشبردی فرد تلقی می گردد با توجه به حجم بسیار زیاد امکانات و ساختارهای قابل انعطاف و تغییر پذیر مغز میتوان بسیاری از اینگونه اختلالات را برطرف نمود ولی در صورتی که این موارد ماندگار شود میتواند نقص ها و مشکلاتی را الگوهای حرکتی سطه بالا و تعادل و پریدن و دویدن ایجاد نماید. همچنین باید هر چه سریعتر یعنی پیش از اینکه فاصله تاخیر حرکتی به بیش از شش ماه برسد، اقدامات و مداخلات کاردرمانی شروع شود؛ زیرا در صورتیکه تاخیر حرکتی کودک به بیش از شش ماه برسد؛ اصطلاح و واژه ی تخصصی از کلمه ی ” تاخیر یا Delay” و ” در معرض خطر یا At risk ” تغییر می کند و انجام مداخلات به صورت جامع و فشرده ضروری و لازم خواهد شد. بنظر میرسد که در حال حاضر احتمالا میتوان با استفاده از خدمات مشاوره ای کاردرمانی یعنی آموزش تمرینات جهت انجام در منزل توسط خانواده یا مراجعه ماهانه به دفتر کاردرمانی به نتایج قابل قبول و مطلوبی دست یافت. الان کودک شما به عنوان یک کودک در معرض خطر یعنی At risk تلقی می گردد که شاید با برنامه های آموزشی به شما جهت انجام در منزل و یا مراجعه ماهانه به دفتر کاردرمانی در قالب مداخله بهنگام یا Early intervention بشود از افزایش تاخیر رشدی کودک جلوگیری نمود ولی به مرور زمان ممکن است که این فاصله ی تاخیری بیشتر گردد و مجبور باشیم که از برنامه های فشرده تر استفاده کنیم.
با سپاس فراوان از پرسش ارزشمندتان
ابراهیم پیشیاره- دفتر کاردرمانی رشد
